Urlop wypoczynkowy może zostać zmniejszony?

Każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o prace przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego i jest to jedno z podstawowych uprawnień pracowniczych. Podstawowy wymiar urlopu wypoczynkowego (pełen etat) wynosi 20 dni roboczych – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat i 26 dni roboczych – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat. Jednak część pracowników nie jest w stanie wykorzystać urlopu w pełnym wymiarze.

Zmiana etatu. Przede wszystkim obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego ma miejsce, jeśli w ciągu roku zmienia się wymiar czasu pracy zatrudnionego - z pełnego etatu na niepełny wymiar czasu pracy (1/2, 1/4 czy 3/4 etatu). W tym wypadku wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik jest zatrudniony, a za każdy miesiąc pracy pracownikowi przysługuje 1/12 z 20 lub 26 dni. Każdy niepełny dzień urlopu zaokrągla się przy tym w górę do pełnego dnia.

Tak więc przykładowo pracownik zatrudniony na 1/2 etatu będzie miał prawo do 10 dni (1/2 x 20 dni = 10 dni) lub 13 dni (1/2 x 26 dni = 13 dni) urlopu, a na 3/4 etatu do 15 (3/4 x 26 dni = 19,5 dnia) lub 20 dni (3/4 x 26 dni = 19,5 dnia) urlopu. 20 dni, a nie 19 dni i 4 godziny, bowiem niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

Pracodawca wylicza przy tym oddzielnie, zgodnie z zasadą proporcjonalności, wymiar urlopu za okres pracy na pełnym etacie i osobno za miesiące, gdy wymiar czasu pracy został już obniżony.

Zmiana pracy w ciągu roku. Dwa oddzielne wyliczenia są także stosowane, jeśli pracownik zmienia pracodawcę w ciągu roku kalendarzowego. Pracownikowi przysługuje wtedy urlop:

• u dotychczasowego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze;

• u kolejnego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego (dotyczy zatrudnienia na okres nie krótszy niż do końca roku).

Pracownik skorzysta więc, jeśli u pierwszego pracodawcy wykorzystał urlop w wymiarze wymiarze wyższym niż wynikający z powyższych wyliczeń. Jednak jeżeli wykorzystał niewielką liczbę dni, a kolejną pracę podejmie w odstępie większym niż miesiąc, całoroczny wymiar jego urlopu ulegnie obniżeniu - u nowego pracodawcy będzie miał do wykorzystania urlop w wymiarze proporcjonalnym do końca roku kalendarzowego lub całego okresu zatrudnienia u tego pracodawcy (gdy pracownik został u nowego pracodawcy zatrudniony na okres krótszy niż do końca roku kalendarzowego). Łącznie wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być jednak niższy niż to wynika z okresu przepracowanego u obydwu pracodawców.

Przykład: W pierwszej firmie pracownik był zatrudniony do końca marca. Za ten okres przysługuje mu 3/12 z 26 dni, czyli 7 dni urlopu wypoczynkowego. Kolejną pracę dana osoba podjęła w lipcu, a umowa obejmował okres do końca roku kalendarzowego. Za ten okres zatrudnienia pracownikowi przysługuje 8/12 z 26 dni urlopu, czyli 13 dni. W sumie jest to 20 dni, czyli wymiar urlop pracownika uległ obniżeniu o 6 dni.

Pełnego wymiaru urlopu wypoczynkowego nie wykorzysta także osoba, która po podejmuje pracę w kolejnej firmie w innym roku kalendarzowym niż ten, w którym ustał stosunek pracy z poprzednim pracodawcą. Wymiar urlopu będzie w tym wypadku zależał od okresu, na jaki pracownik zostanie zatrudniony u nowego pracodawcy.

Przykład: Jeśli pracownik podejmie pracę w lutym, będzie miał prawo 11/12 z 26 dni, czyli do 24 dni urlopu. Natomiast jeżeli rozpocznie pracę w od 1 lipca, to liczba przysługujących mu dni urlopu zmniejszy się i wyniesie 6/12 z 26 dni, czyli 13 dni.

Urlop bezpłatny i wychowawczy. Negatywny wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika mają także:

• urlop bezpłatny,
• urlop wychowawczy,
• odbywanie zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,
• tymczasowe aresztowanie,
• odbywanie kary pozbawienia wolności,
• nieusprawiedliwione nieobecności w pracy.

Pracownik nie nabywa urlopu wypoczynkowego w tych okresach, a jeśli trwają one łącznie co najmniej jeden miesiąc, powodują obniżenie wymiaru urlopu - każde pełne 30 dni powoduje obniżenie wymiaru urlopu o 1/12. Jeśli więc pracownik wchodzi w tzw. okres bezczynności zawodowej z dniem 1 stycznia, to za każdy miesiąc tej bezczynności jego urlop zostanie obniżony, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Urlop pracownika zostanie więc wyliczony proporcjonalnie do okresu zatrudnienia do końca roku kalendarzowego, licząc od dnia powrotu tego pracownika do pracy.

Przykład: Jeśli pracownik był na urlopie bezpłatnym od 1 stycznia do 30 kwietnia, to jego urlop wypoczynkowy wyniesie w danym roku kalendarzowym 8/12 z 26 dni, czyli 18 dni.